“Dredhitë e Patukut”, shfaqja e përkthyer nga Gjergj Fishta, e realizuar nga Kushtrim Bekteshi me teatrin e Tetovës, është prezantuar në natën e katër të festivalit të dramës “Talia e Flakës 2025”.
Fillimisht duhet vënë në spikamë faktin se teatri i Tetovës e ka dëshmuar me sukses punën serioze e të përkushtuar që po bënë, pasi realizimi i një shfaqje aq të vështirë kërkon mund të madh e njohuri të thella për autorin, Gjergj Fishta, e më pas edhe për Molierin, nga i cili Fishta mori lëndën-motivin.
“Dredhitë e Patokut”, është komedi e hollë e cila sikur të gudulisë gjatë tërë kohës, por të mbanë të vëmendshëm për domosdonë e qetësisë për të kapur detajet, të cilat i hasim të lidhura e të ndërvarura gjatë tërë rrjedhës së shfaqjes.
E shkruar mes viteve 1910 deri 1913 nga Gjergj Fishta, komedia “Dredhitë e Patukut” duket të ketë qenë një inspirim sfidues për regjisorin Kushtrim Bekteshi, i cili e ka gjetur një mënyrë të tij të veçantë për ta rikthyer atë të plotë para shikuesve.
Prologu
Nga prologu i shfaqjes kuptohet se vepra e Fishtës është konsideruar e zhdukur për më shumë se 50 vjet, ndërsa e vetmja kopje “e mbijetuar”, është ruajtur e fshehur nën dërrasat e dyshemesë në shtëpinë e zotëri Luigj Babës. Kësisoji i ka shpëtuar zhdukjes gjatë periudhës së errët komuniste në Shqipëri, kur Gjergj Fishta ishte i ndaluar dhe librat e tij ishin anatemuar, dhe digjeshin, ndërsa secili që ato i ruante, rrezikonte të burgosej!
Poashtu, shikuesi e kupton në prolog se para plotë një çerek shekulli, djali i Luigj Baba, Gjovalini, e ka nxjerr nga poshtë dyshemesë, komedinë, të cilën e ka dorëzuar në bibliotekën françeskane në Shkodër.
Komedia “Dredhitë e Patukut”, derisa ka qenë gjallë Gjergj Fishta, është luajtur nga priftërinjtë dhe shumë grupe amatore të asaj kohe.
Ndërsa realizimi skenik nga Teatri i Tetovës, me regjisor Kushtrim Bekteshi, është i pari dhe i vetmi realizim deri më tani, i kësaj vepre dramatike, dhe si e tillë edhe shfaqja është realizuar për herë të parë në një teatër profesionist, në atë të Tetovës.
“Dredhitë e Patokut” dëshmon qartësisht për punën e madhe e të guximshme të regjisorit për ta vënë në skenë, pasi teksti mjaft kompleks si dhe karakteret e personazheve që i gjejmë aty, janë tejet të vështira për t’u realizuar në nivel të lartë skenik/artistik!
Duke e ditur se Molieri shquhet për karakteret e personazheve, sidomos në komedinë më të njohur të dramaturgjisë botërore, “Koprraci”, ku përmes figurës së Harpagonit demaskon fuqinë shkatërruese të parasë, tek “Dredhitë e Skapinit”, prej nga u tha se Fishta ka marrë lëndën burimore për “Dredhitë e Patokut” të tij, gjejmë një mënyrë tjetër të koprracisë së vënë në spikamë: atë të zhvatjes mjeshtërore të fëmijëve nga baballarët e pasur dhe njëkohësisht koprracë!
Pra, koprracia e të moshuarve, jeta e shthurur e të rinjve, miqësia dhe intriga janë temat kryesore që trajton kjo komedi, e cila integron me mjeshtëri traditën shqiptare me komedinë italiane.
Në shfaqje ‘commedia dell’arte’ është mbarështruar e parafrazuar në stilin e aktrimit dhe ndërtimin e karaktereve, në skenografinë e shfaqjes nga Betim Zeqiri, e po ashtu edhe në kostumografinë e realizuar nga Emira Ymeri, ku është kombinuar kostumi tradicional shqiptar me modën qytetare shkodrane të fillimit të shekullit të XX-të.
Gjuha e komedisë së Fishtës e ruan shprehësinë e origjinalit. Ajo është dialektore dhe me ndikime e ndërhyrje të regjistrit bisedor të kohës, ku bien në sy përdorimi i arkaizmave, turqizmave, huazimeve të tjera në funksion të karakterizimit të personazheve dhe të rritjes së komicitetit të tyre.
Pa dyshim që kjo vepër e Fishtës ka ngritur debate të shumëta: nëse ai (Fishta) e pasuron Molierin përmes dramës “Dredhitë e Patokut”, në variantin e tij të përkthimit, apo vetëm e adapton në një mjedis të caktuar ballkanik, të cilave debate, regjisori Kushtrim Bekteshi duket se u ka dhënë një përgjigje si shpjegim, para së gjithash me guximin regjisorial për të vënë në skenë një vepër të këtij lloji, e aq më parë me një ansambël si ai i Tetovës, ku gjuha si mjeti kryesorë i komunikimit, kuptohet me vështirësi në rajone të ndryshme të gjeografisë shqiptare!
Shfaqja e mbrëmjes së katërt të festivalit të dramës shqipe “Talia e Flakës 2025”, “Dredhitë e Patukut“, ka dëshmuar se këtë edicion ka pasur prurje të kënaqshme realizuese nga teatro të ndryshme, si ai i Gjakovës, teatri i Ferizajit, si dhe teatri “Integra” nga Prishtina, të cilat janë prezantuar deri më tani. Ndërsa, të dielën (sot) dhe gjatë dy ditëve në vijim do të prezantohen edhe tri shfaqje tjera për ta bërë kësisoji punën e jurisë vlerësuese mjaft të vështirë në përcaktimin për çmimet e parapara, pasi si të tilla, çmimet e festivalit të dramës shqipe “Talia e Flakës” kanë qenë dhe vazhdojnë të mbeten një lloj “legjitimimi” artistik i krijimtarisë teatrale në mbarë hapësirën shqiptare.
Të dielën, më 26 janar do të prezantohet ansambli i Teatrit Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” – Tiranë me shfaqjen “Lule Sajza”, me tekst e regji nga Endrit Cela.
Më pas, më 27 dhe 28 janar do të prezantohen dy shfaqje: “Krejona”, nga teatri “Bekim Fehmiu” – Prizren, si dhe shfaqja “Jam unë ajo” nga produksioni “BON”.
